Υπεργονεϊσμός: ένα βιβλίο και οι σκέψεις μου

Υπεργονεϊσμός: ένα βιβλίο και οι σκέψεις μου

Επιδιώκω την απλότητα σε όλα, αλλά ειδικά η απλότητα στο γονεϊκό ρόλο είναι κάτι που με προβληματίζει πολύ!

Ήθελα εδώ και πολύ καιρό να μιλήσω γι’ αυτό το θέμα στο blog και άρχισα να το ψάχνω. Αναζητώντας πληροφορίες, ανακάλυψα τον όρο “overparenting”, που μεταφράζεται ως “υπεργονεϊσμός”. Είναι η επιθυμία να είμαστε πάντα παρόντες, πάντα τέλειοι και να προλαβαίνουμε να κάνουμε τα πάντα πριν και για το παιδί.

Βρήκα, επίσης, εντελώς τυχαία, ένα βιβλίο που μελετά το θέμα αυτό στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της πόλης μου, με τον τίτλο: “Το μανιφέστο της χαρούμενης παιδικής ηλικίας: Πώς να προστατέψουμε τα παιδιά μας από τη νοοτροπία του υπεργονεϊσμού“, Εκδόσεις Αερόστατο (πρώτη μου φορά άκουσα το συγκεκριμένο εκδοτικό οίκο). Ήταν το τέλειο ταίριασμα στη φάση της αναζήτησης, οπότε το άρπαξα και άρχισα να μελετώ.

Υπεργονεϊσμός

Το βιβλίο

Το βιβλίο είναι γραμμένο από τον Carl Honoré, τον εμπνευστή του slow parenting, που όπως αντιλαμβάνεστε, είναι ο αντίποδας του overparenting.

Η όλη νοοτροπία του υπεργονεϊσμού άρχισε να εμφανίζεται μετά το 19ο αιώνα. Ως τότε, η ζωή των παιδιών δεν είχε τόση αξία, λόγω της υψηλής θνησιμότητας τους. Όταν η παιδιατρική άρχισε να εξελίσσεται ως επιστήμη, τότε το παιδί βρέθηκε στο κέντρο της ζωής και άρχισε να θεωρείται και κέντρο της ζωής το να κάνει κάποιος παιδιά.

Με το να εστιάζουμε τη ζωή μας γύρω από το να κάνουμε παιδιά, έφερε ως αποτέλεσμα το να αρχίσει να υποχωρεί το φυσικό γονεϊκό μας ένστικτο και να θέλουμε να γίνουμε άριστοι. Γι’ αυτό πλέον υπάρχουν γονείς που μιλούν μόνο για το πόσο δύσκολο είναι να είσαι γονέας. Η απλή και φυσιολογική διαδικασία μετατράπηκε σε κάτι υπερβολικά απαιτητικό.

Η νέα αυτή νοοτροπία ακολούθησε τη γενικότερη επιδίωξη της τέλειας ζωής του 20ού και 21ου αιώνα. Θέλουμε μια τέλεια ζωή, άρα και τα τέλεια παιδιά. Θέλουμε τα παιδιά να είναι διαρκώς ευτυχισμένα!

Νεογέννητα και μωρά

Ένα κεφάλαιο που μου τράβηξε την προσοχή είναι αυτό σχετικό με τα νεογέννητα και τα μικρά μωρά. Η ανάπτυξη του εγκεφάλου σε αυτή την ηλικία δε χρειάζεται ακριβά παιχνίδια με μουσική, ούτε δωμάτιο με κούνια και συρταριέρα σε ταιριαστές αποχρώσεις. Για τα μωρά, το παιχνίδι είναι η αλληλεπίδραση με το γονιό: η άφθονη οπτική επαφή μαζί του. Τα λόγια του, ο τόνος της φωνής του και οι εκφράσεις του προσώπου του είναι υπεραρκετά ερεθίσματα για την αναπτυξιακή τους φάση. Επίσης, το να μένουν μόνα στο κρεβατάκι τους, να κοιτάζουν το ταβάνι, τις κινήσεις της κουρτίνας και να “βαριούνται” είναι επίσης μια θετική επίδραση.

Νηπιαγωγείο

Τα τελευταία χρόνια έχουμε μπει στη διαδικασία να θέλουμε να τα κάνουμε όλα νωρίς. Να μάθει το παιδί να διαβάζει και να γράφει πριν πάει στο δημοτικό, να μάθει να μετράει. Στα προσχολικά χρόνια, το παιχνίδι από το μόνο του ερεθίζει τον εγκέφαλο των παιδιών όσο χρειάζεται. Ο συγγραφέας αστειεύεται σε κάποιο σημείο, αναφέροντας ότι κυκλοφορούν έρευνες που προειδοποιούν ότι αν μέχρι τα 4 χρόνια του ένα παιδί δεν έχει κατακτήσει τη Χ δεξιότητα, η πόρτα του Πανεπιστημίου έχει κλείσει οριστικά γι’ αυτό!

Εξωσχολικές δραστηριότητες και μελέτη στο σπίτι

Έχουμε αποκτήσει μια ψύχωση με το Πανεπιστήμιο, με το να μάθει το παιδί ξένες γλώσσες από μικρό, να έχει πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες, να εκτεθεί σε όσο το δυνατό περισσότερα πεδία. Το πιέζουμε να είναι τέλειο στις ασκήσεις που έχει για το σπίτι και τελικά κάποιες φορές, κάνουμε τα μαθήματά του εμείς, για να τελειώσει το “μαρτύριο του διαβάσματος”.

Φορτώνουμε τα παιδιά με δραστηριότητες απασχόλησης από μικρή ηλικία. Φοβόμαστε ότι αν μείνουν σπίτι και βαρεθούν, είμαστε κακοί γονείς, αγνοώντας ότι η βαρεμάρα θα τα κάνει δημιουργικά.

Παιχνίδια

Αγοράζουμε στα παιδιά συνεχώς νέα παιχνίδια, για να μη μένουν ποτέ χωρίς απασχόληση. Δε σκεφτόμαστε ότι τα λιγότερα παιχνίδια τους κάνουν καλό, καθώς αναγκάζουν τη φαντασία τους να λειτουργήσει. Με το να λέμε “ναι” για κάθε νέο παιχνίδι, τρέφουμε τον υπερκαταναλωτισμό.

Ασφάλεια

Το βιβλίο θίγει σε αρκετά σημεία το θέμα της υπερβολικής ασφάλειας. Τα παιδιά δεν πηγαίνουν πια πουθενά ασυνόδευτα, ενώ το ελεύθερο παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους που ήταν η πρωταρχική τους απασχόληση, αποτελεί σημάδι αμέλειας από πλευράς των γονέων. Οχυρώνουμε το σπίτι μας για να μη χτυπήσουν πουθενά και αν πέσουν από το δέντρο όπου ανέβηκαν, κατηγορούμε χίλιους δυο άλλους παράγοντες, αντί να διδάξουμε το απλό: να μάθουν να προστατεύουν τον εαυτό τους, ώστε να μην ξαναπέσουν.

Τεχνολογία

Η τεχνολογία είναι ένα μεγάλο θέμα που έχει δαιμονοποιηθεί. Οι υπολογιστές και τα βιντεοπαιχνίδια φταίνε για κάθε κακό που ανιχνεύουμε στη συμπεριφορά της “νέας γενιάς”. Ξεχνάμε ότι το μόνο που χρειάζεται είναι όρια και κοινή λογική.

Όρια και πειθαρχία

…που μας φέρνει στο επίσης φλέγον θέμα των ορίων! Οι γονείς είναι εκείνοι που θέτουν τα όρια και πρέπει να λένε όχι. Τα παιδιά χρειάζονται τα όρια για να νιώθουν ασφάλεια και για να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους. Πολλές φορές δε θέτουμε τους κανόνες που πρέπει, επειδή δυσκολευόμαστε να έρθουμε σε σύγκρουση με τα παιδιά, να τα στεναχωρήσουμε ή να τους αρνηθούμε κάτι.

Προσπαθούμε να προλάβουμε να μην πληγωθούν, να μην πάρουν λάθος αποφάσεις. Διστάζουμε να τους αναθέσουμε κάποια ευθύνη ανάλογη με την ηλικία και τις ικανότητές τους, μήπως τα δυσαρεστήσουμε.

Οι δικές μας φιλοδοξίες

Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς έχουν υπερβολικές απαιτήσεις από τα παιδιά τους. Περιμένουν από τα παιδιά να πετύχουν στόχους που εκείνοι δεν κατάφεραν και να πραγματοποιήσουν τα δικά τους ανεκπλήρωτα όνειρα.

Το συμπέρασμα του βιβλίου

Δεν υπάρχει συνταγή, μην προσπαθείς να είσαι τέλειος. Δε χρειάζεται να είναι όλα αγώνας ταχύτητας και να προσπαθείς να βρεις μια καινούρια ιδέα, μια καινούρια δραστηριότητα. Θα κάνεις λάθη και θα απογοητευτείς αλλά πάντα έτσι γινόταν και έτσι θα γίνεται. Ζήσε την παιδική ηλικία του παιδιού με καθοδήγηση, δομή και ελευθερία. Χάιδεψέ το επειδή θέλεις και όχι επειδή έτσι αναπτύσσεται ο προμετωπιαίος φλοιός του! Τα παιδιά χρειάζονται απλό, ήρεμο και ανθρώπινο χρόνο με την οικογένεια και χρόνο έξω στη φύση. Χρειάζονται να αναλαμβάνουν ευθύνες ανάλογες με την ηλικία τους, ώστε να γίνουν ανεξάρτητα. Δεν είναι δουλειά τους να επωμίζονται όνειρα άλλων που στερούν την παιδικότητά τους.

Κάτι αρνητικό που παρατήρησα

Το αρνητικό είναι ότι παρόλο που το βιβλίο ανήκει στην κατηγορία του “μινιμαλιστικού” τρόπο ζωής, είναι αρκετά φλύαρο. Περιέχει αμέτρητα παραδείγματα μεμονωμένων περιπτώσεων, καθώς ο συγγραφέας έχει κάνει σχετική έρευνα σε σχολεία και οικογένειες σε όλο τον κόσμο. Κάποια στιγμή αυτό το “case study” σε κάνει να θέλεις να προσπεράσεις σελίδες και να πας απευθείας στα συμπεράσματα.

Πώς μου φάνηκε

Ωστόσο, πρόκειται για ένα πολύ διαφορετικό από όσα έχω διαβάσει μέχρι τώρα. Δεν είναι εγχειρίδιο, δε δίνει λύσεις, αλλά προσπαθεί να διαμορφώσει έναν τρόπο σκέψης. Όσο περισσότερο προσπαθείς να γίνεις ο τέλειος γονιός, τόσο περισσότερο θα αποτυγχάνεις. Απλώς χαλάρωσε και απόλαυσε την παιδική ηλικία χωρίς να φορτώνεις πολλά στο παιδί σου, χωρίς να έχεις υπερβολικές φιλοδοξίες από αυτό, χωρίς να προσπαθείς διαρκώς να το ικανοποιήσεις ή να του προσφέρεις ένα νέο ερέθισμα. Δώσε του ευκαιρίες να δείξει ότι μπορεί να καταφέρει μόνο του να κάνει τις δουλειές του, να παίξει χωρίς να έχει ένα δωμάτιο καινούρια παιχνίδια και χωρίς απαραίτητα να είσαι κι εσύ μαζί. Πρόσφερέ του αγάπη, ασφάλεια και οικογενειακή σταθερότητα και θα ανθίσει μόνο του ξεδιπλώνοντας τις ικανότητες του!

Photo by Brian Gordillo on Unsplash

Οι σκέψεις μου

Το περιεχόμενο του βιβλίου και τα συμπεράσματά του περιγράφουν σε γενικές γραμμές όσα σκέφτομαι τελευταία και όσα θα ήθελα να υιοθετήσω ως μαμά.

Πιστεύω ότι ως γονείς οφείλουμε να είμαστε άγρυπνοι και να μελετάμε ό,τι αφορά το παιδί, την ψυχολογία του, την ανάπτυξή του, την υγεία του. Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε πάντα το αποκούμπι του, τα άτομα που ξέρει ότι θα το αγαπούν πάντα.

Πιστεύω ότι δεν πρέπει να είναι το κέντρο της ζωής μας. Είναι ένα κομμάτι της, αλλά όχι το μοναδικό. Γι’ αυτό, χρειάζεται να έχει τη δική του ζωή από μικρή ηλικία: το χρόνο μοναξιάς του, τις ευθύνες του, τις υποχρεώσεις που αντιστοιχούν στην ηλικία του. Πρέπει να το αφήνουμε να κάνει λάθη, να καταλαβαίνει μόνο του ότι πρέπει να προστατεύει τον εαυτό του, να αυτοεξυπηρετείται. Να αποφασίζει και να αναλαμβάνει την ευθύνη της πράξης στα μέτρα που του αναλογούν. Με κάθε δεξιότητα που κατακτά και κάθε βήμα ανεξαρτητοποίησης που κάνει, να κάνουμε κι εμείς ένα βήμα πίσω. Δεν του κάνουμε καλό προσφέροντάς του μια εύκολη καθημερινότητα, η οποία τελικά αποστραγγίζει και εμάς, αλλά του δίνει και μια ψεύτικη εικόνα για την πραγματικότητα.

Μπορεί να υπάρχουν δύσκολες φάσεις στη σχέση γονέα και παιδιού, αλλά ο όλος ρόλος δε θα πρέπει να μας προκαλεί τόσο άγχος. Είναι κάτι φυσιολογικό που συμβαίνει από καταβολής κόσμου. Θεωρώ ότι θα ερευνούμε κάθε ζήτημα που προκύπτει και δεν ξέρουμε πώς να το αντιμετωπίσουμε (με σύμβουλο επαγγελματία υγείας όπου χρειάζεται), αλλά σε πλαίσιο ψυχραιμίας.

Θα μπορούσα να γίνω πιο συγκεκριμένη στο τι θεωρώ εγώ προσωπικά “υπερβολικό” στο γονεϊκό ρόλο, αλλά αυτός περιλαμβάνει μια πληθώρα πραγμάτων που δεν μπορεί να οριστεί εύκολα. Όπως λέει και ο συγγραφέας προς το τέλος του βιβλίου, όλα αυτά διαφέρουν από γονιό σε γονιό. Το τι είναι αποδεκτό για κάποιον, είναι ασύλληπτο για κάποιον άλλο. Είμαστε εκατομμύρια διαφορετικοί χαρακτήρες και ανατρέφουμε εκατομμύρια διαφορετικού χαρακτήρα παιδιά.

Σε γενικές γραμμές όμως, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο στόχος είναι μια μέρα το παιδί μας να πάψει να μας χρειάζεται. Να μας αποζητάει επειδή μας αγαπάει και όχι επειδή περιμένει να κάνουμε κάτι αντί γι’ αυτό.

Φτάνοντας στο τέλος, βλέπω ότι πολλές από αυτές τις τοποθετήσεις συμφωνούν με την ενσυναίσθηση, τη θεωρία της συνέπειας της πράξης έναντι της τιμωρίας και την παιδαγωγική της Μοντεσόρι.

Σημειώστε ότι και για μένα, τα περισσότερα από αυτά αποτελούν ακόμα θεωρία, την οποία όμως θέλω να εφαρμόσω. Πιστεύω ότι έτσι θα είναι όλα πιο ευχάριστα για όλα τα μέλη της οικογένειας.

Ποια είναι η άποψή σας για το θέμα;

Μαρία

Η ανάρτηση περιέχει affiliate links. Για περισσότερες πληροφορίες, διαβάστε τους Όρους Χρήσης.

8 Comments

  1. Αγγελική 18/10/2018 at 21:10

    Κάθε φορά που διαβάζω κριτική σου γίνομαι ακόμα πιστότερη φαν! Τροφή για σκέψη, ευχαριστούμε!

    Reply
    1. Μαρία 19/10/2018 at 22:05

      Σε ευχαριστώ πολύ, Αγγελική! Με τιμάς!

      Reply
  2. mama-Irini 22/10/2018 at 10:19

    Ομολογώ, πως ήρθα διστακτική….
    συνήθως τέτοιοι τίτλοι βιβλίων δε με εκφράζουν στο περιεχόμενό τους καθώς κατηγορούν & αφορίζουν τους γονείς που προσπαθούν να το σκέφτονται ή να το πηγαίνουν λίγο παραπέρα…
    ωστόσο και ο τρόπος που το παρουσίασες και ο τρόπος που κατέθεσες την προσωπική σου τοποθέτηση με κέντρισαν και με κέρδισαν!

    Αυτό που όμως, προσπαθώ και θέλω να έχω συνέχεια στο μυαλό μου, είναι να προσπερνώ τα στερεότυπα με τα οποία εγώ μεγάλωσα, τις απαγορεύσεις για τις οποίες δεν υπάρχει ούτε λόγος ούτε ουσία, τις φράσεις που δε βγάζουν νόημα (ντα ντα το τραπεζάκι! μη αυτό, είναι κακό! είσαι/είναι/είμαι κακό παιδί κλπ!)

    Και κάτι ακόμα… είναι το ότι από μωρά παιδιά προσπαθούσα να ακούσω τα μικρά μου, τι μου λένε και γιατί, τι θέλουν, τι σκέφτονται, τι νιώθουν. Όποια και αν είναι η ηλικία τους, τα παιδιά μας έχουν χαρακτήρα, συναίσθημα, θέλω και δε θέλω και είναι ξεχωριστές από εμάς ανθρώπινες υπάρξεις – δεν είναι κτήμα μας για να ακολουθούν αυτό που εμείς αποφασίζουμε για αυτά εδώ και τώρα και πάντα!

    Συμφωνώ απόλυτα με το ότι δεν χρειάζεται πλήθος παιχνιδιών και δραστηριοτήτων να τα απασχολούν. Μου αρέσει να τα βλέπω να “ψάχνονται” και λίγο και να εφευρίσκουν μόνα τους αν και με τι θα απασχοληθούν.

    Το κορίτσι μου είναι ήδη στο νήπιο και, να πω την αλήθεια μου, αρνούμαι ακόμα πεισματικά να της δείξω εγώ στο σπίτι γραφή και πράξεις… αφού θα τα μάθει στο σχολειό της από τις δασκάλες της όταν και όπως πρέπει, έτσι δεν είναι?

    Θέλω να πιστεύω πως είμαι από εκείνες τις μαμάδες που
    προσπαθώ να είμαι δίπλα τους, να τα καθοδηγώ και μετά να τα αφήνω.
    Να βάζω τα όρια, να δίνω τις κατευθύνσεις και μετά να περιμένω.
    Να δίνω το έναυσμα και το ερέθισμα και να αφήνω πάνω τους την απόφαση.

    Όχι βέβαια, δεν τα καταφέρνω πάντα!

    Reply
    1. Μαρία 01/11/2018 at 15:24

      Σε ευχαριστώ πολύ για αυτο το πλήρες σχόλιο, Ειρήνη! Με όσα γράφεις νομίζω ότι κινούμαστε στα ίδια επίπεδα! Με την ελπίδα πάντοτε να μην κάνουμε κάποιο τρομερό λάθος, που νομίζω όμως ότι η μεσοτητα μάς προστατεύει από αυτό!

      Reply
  3. Έλενα 04/06/2019 at 13:04

    Εξαιρετική ανάλυση. Σε αρκετά είμαι σύμφωνη. Όπως το να γεμίζουμε το παιδί μας με αρκετές εξωσχολικες δραστηριότητες, πολλές φορές μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτέλεσμτα θέλοντας να το κάνουμε τέλειο.
    Δεν είναι καλύτερα να βρούμε το ενδιαφέρον του σε κάτι και να το βοηθήσουμε να το καλλιεργήσει;
    Και φυσικά πιστεύω πως τα πολλά παιχνίδια στο τέλος κάνουν το παιδί να χάσει το ενδιαφέρον του. Πόσο σύμφωνο πως πρέπει το παιδάκι να αφήνει ελεύθερη τη φαντασία του. Εγώ σαν παιδί θυμάμαι πως οι πιο ευτυχισμένες μου στιγμές παιχνιδιού, ήταν όταν δημιουργούσα τον δικό μου κόσμο και έπαιζα με τις ώρες. Και μόνο αντικοινωνική δεν έγινα. Το ίδιο θα ήθελα να κάνει και το μωράκι μου σε λίγο καιρό. Και μακάρι να είμαι ικανή να βρω τον τρόπο και να το βοηθήσω.
    Πιστεύω πολύ στην ανεξαρτησία που πρέπει να έχει ένα παιδί. Αλλά μου φαίνεται βουνό, ο τρόπος που πρέπει να βρω για να το πετύχω.
    Ελπίζω να μην κούρασα. Και πάλι, υπέροχο άρθρο Μαρία.

    Reply
    1. Μαρία 04/06/2019 at 13:29

      Έλενα δεν κούρασες καθόλου και σ’ ευχαριστώ γι’ αυτή την όμορφη απάντηση! Πραγματικά, μπαίνουμε στον πειρασμό να κάνουμε λίγο από όλα και τελικά μπουκωνουμε το παιδί και τον εαυτό μας! Είναι δύσκολο να αντισταθείς στο ρεύμα του καιρού, όπου όλα τα παιδιά φαίνονται να κάνουν 10 διαφορετικά πράγματα, όμως είμαι σίγουρη ότι πάντα βρίσκεται ο τρόπος!

      Reply
  4. Pingback: Η τελευταία μέρα της πρώτης σχολικής χρονιάς - Η Κόκκινη Καμέλια

  5. Pingback: Κριτική βιβλίου "Γονείς απλά!" - Η Κόκκινη Καμέλια

Leave A Comment

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.