Τα συγκεχυμένα μηνύματα που τους διδάσκουμε σχετικά με το σώμα τους

Συχνά, ειδικά τις γιορτινές μέρες που συναντούμε συγγενείς και φίλους, κάποιοι ενήλικες ζητούν από το παιδί να τους αγκαλιάσει ή να τους δώσει ένα φιλί. Υπάρχουν λόγοι για τους οποίους δεν πρέπει να αναγκάζουμε το παιδί να έχει σωματική επαφή με κάποιον ενήλικα, αν δε νιώθει το ίδιο την επιθυμία και αν δε γίνεται φυσιολογικά και αυθόρμητα.

“Θα μου δώσεις ένα φιλάκι πριν φύγεις;”

“Κάνε μια αγκαλιά στο θείο!”, “Δώσε ένα φιλί στη θεία!”

Το να διδάσκουμε στο παιδί την έννοια της συναίνεσης σε οποιαδήποτε σωματική επαφή είναι πολύ σημαντικό. Η συναίνεση είναι αυτή που θέτει τα όρια και καθορίζει μέχρι ποιο σημείο θα επιτρέψουμε στο άλλο πρόσωπο να αλληλεπιδράσει μαζί μας. Το μήνυμα που περνά ο γονέας στο παιδί λέγοντάς του να αγκαλιάσει ή να φιλήσει κάποιον που το ίδιο δε θέλει, είναι συνδεδεμένο με την αντίληψη του παιδιού για το σώμα του και την κυριαρχία που έχει σε αυτό.

Τα αντιφατικά μηνύματα μπερδεύουν το παιδί και η γραμμή ανάμεσά τους είναι λεπτή. Από τη μία πλευρά προσπαθώντας να το προστατεύσουμε και να του δημιουργήσουμε μια αντίληψη για την προστασία της σεξουαλικότητάς του, του λέμε να μη δέχεται αγγίγματα που δεν του αρέσουν και από την άλλη του ζητάμε να το κάνει. Κάτι τέτοιο δημιουργεί δυσκολία στη διάκριση των περιπτώσεων στο μυαλό του παιδιού.

Σύμφωνα με ψυχολόγους, το να διδάσκουμε στο παιδί πως δεν μπορεί να επιλέξει αν θα δεχτεί ή όχι σωματική επαφή με κάποιον ενήλικα, μπορεί να το κάνει επιρρεπές σε σεξουαλική κακοποίηση. Τα στοιχεία των ερευνών δείχνουν ότι στις περισσότερες περιπτώσεις παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης, ο θύτης ανήκει στο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον. Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι κάθε ενήλικας που ζητά κάτι τέτοιο από το παιδί, έχει τέτοιες προθέσεις. Ίσως στην πλειοψηφία τους είναι πρόσωπα που έχουν αγνά κίνητρα και πραγματικά το αγαπούν. Η συμπεριφορά των γονέων, όμως, πρέπει να είναι σταθερή και ίδια σε κάθε περίπτωση και να βοηθά το παιδί να δημιουργήσει το κριτήριο: Να αρνείται κάθε άγγιγμα που δε θέλει.

Δίνοντας στο παιδί την επιλογή, του δίνουμε το μήνυμα: “Το σώμα σου σου ανήκει. Δεν είσαι υποχρεωμένος να το χρησιμοποιείς για να ευχαριστήσεις κανέναν.” Αυτό δε θα θέλαμε να του μάθουμε και αργότερα, στην εφηβική ηλικία; Δε θα θέλαμε να του πούμε να προστατεύει τον εαυτό του και το σώμα του, να έχει το θάρρος της επιλογής να μη δέχεται ό,τι δεν το κάνει να νιώθει καλά;

Η αντίθετη άποψη υποστηρίζει ότι τα παιδιά πρέπει να δείχνουν ευγένεια. Αυτό είναι αλήθεια -ακόμα και οι ενήλικες πρέπει να δείχνουν ευγένεια σε κοινωνικές συγκεντρώσεις! Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως η ευγένεια δεν εκφράζεται μόνο με την επαφή. Υπάρχουν πάντα εναλλακτικές λύσεις, εξίσου ευγενικές, όπως το να ευχαριστήσει λεκτικά για ένα δώρο ή να χαιρετίσει με το χέρι φεύγοντας. Αυτά είναι πολύ διαφορετικά πράγματα και εκεί μπορεί να γίνει η παρέμβαση του γονέα, που θα προτρέψει το παιδί να είναι ευγενικό και να λήξει την επίσκεψή με έναν τέτοιο τρόπο.

Σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς, δεν πρέπει να απαιτούμε από τα παιδιά να δείχνουν την αγάπη τους με σωματική επαφή ούτε σε εμάς τους γονείς τους, ούτε στα αδέρφια τους. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να τα πιέζουμε να μας αγκαλιάσουν και να μας φιλήσουν, ή να δεχτούν τη δική μας στοργή, αν δεν το θέλουν. Δε δείχνουν όλοι οι άνθρωποι την αγάπη τους με τον ίδιο τρόπο, στην ίδια ένταση και σε κάθε χρονική στιγμή.

Φυσικά, ο κανόνας θα πρέπει να διδάσκεται και από την άλλη πλευρά αυτής της σχέσης. Θα πρέπει να του μάθουμε και το ίδιο να μην αγγίζει τους άλλους αν εκείνοι δε θέλουν. Πολλά παιδιά είναι εξωστρεφή και εκδηλωτικά και μπορεί να θέλουν να δείξουν την αγάπη τους αγκαλιάζοντας σφιχτά και επίμονα κάποιο άλλο παιδί, το οποίο δυσανασχετεί. Εκεί μπορούμε να αδράξουμε την ευκαιρία και να πούμε: “Φαίνεται πως δε νιώθει καλά με τον τρόπο που τον/την αγκαλιάζεις. Κι εσύ δε θα ένιωθες άσχημα αν σε αγκάλιαζε κάποιος χωρίς να το θέλεις; Ρώτησέ τον/την αν θέλει και αν δε νιώθει καλά να το κάνει, απλώς μίλησε του/της χωρίς να τον/την ακουμπάς”. Είναι χρήσιμο να τους διδάσκουμε τέτοια όρια σε κάθε αφορμή.

Αν οι παραπάνω προεκτάσεις φαίνονται μακρινές, ας το σκεφτούμε ακόμα πιο απλά: Ακόμα και εμείς ως ενήλικες, που θεωρητικά έχουμε πιο αυξημένη την αίσθηση της κοινωνικότητας, δε νιώθουμε πάντα άνετα να αγκαλιάσουμε και να φιλήσουμε κάποιον που βλέπουμε για πρώτη φορά ή που δε γνωρίζουμε καλά ή που για κάποιο λόγο δεν έχουμε την αυθόρμητη επιθυμία να το κάνουμε. Για ποιο λόγο να ζητάμε κάτι τέτοιο από τα παιδιά;

Με λίγα λόγια, το σώμα των παιδιών τους ανήκει και πρέπει από πολύ μικρή ηλικία να μάθουν να το προστατεύουν, να αρνούνται τα αγγίγματα με τα οποία δε νιώθουν άνετα ή τα φέρνουν σε δύσκολη θέση και να επιτρέπουν τη σωματική εγγύτητα μόνο όταν πραγματικά τη θέλουν (και αντίστοιχα να την προσφέρουν όταν το άλλο άτομο τη θέλει). Αν αυτό θα θέλαμε να κάνουν ως έφηβοι και ως ενήλικες, αυτό πρέπει να τους διδάξουμε από την αρχή.

Εσείς πώς αντιμετωπίζετε παρόμοιες περιπτώσεις με το παιδί σας;

Μαρία

 

Το κείμενο εκφράζει την άποψή μου για το θέμα, με βοηθήματα τις εξής πηγές:

http://metro.co.uk/2017/11/20/dont-force-your-children-to-hug-or-kiss-their-relatives-this-christmas-7092829/

https://offspring.lifehacker.com/why-you-shouldn-t-force-your-kids-to-hug-relatives-1820677682

https://www.parents.com/parenting/better-parenting/advice/reluctant-hugs-why-you-shouldnt-force-kids-to-show-physical/

http://www.dailylife.com.au/life-and-love/parenting-and-families/stop-asking-my-daughter-to-give-you-a-kiss-20130806-2rbp2.html